Produkcja maszyn jest dużą i bardzo ważną gałęzią gospodarki. Niestety przez niewłaściwe ich użytkowanie lub przez niewłaściwą konstrukcję dochodzi do wypadków. Można temu zapobiegać poprzez projektowanie i wykonanie maszyn, które spełniają wymagania bezpieczeństwa. W celu określenia, że maszyna jest bezpieczna powinny być spełnione wymagania zasadnicze z zakresu bezpieczeństwa dla maszyn czego dowodem jest oznaczenie CE na maszynie. Producenci ponoszą odpowiedzialność za deklarowanie zgodności wyprodukowanych przez nich maszyn z obowiązującymi przepisami dyrektywy maszynowej 2006/42/WE i norm. Wszystkie maszyny, które są wprowadzane do obrotu lub oddawane do użytku muszą spełniać wymagania dyrektywy czyli posiadać znak CE.
Zakres wyrobów, które podlegają dyrektywie maszynowej jest bardzo szeroki. Obejmuje ona:
- Maszyny, które przede wszystkim są definiowane jako zespół wyposażony w mechanizm napędowy niewykorzystujący bezpośrednio siły mięśni ludzkich bądź zwierzęcych, połączonych w jedną całość, składający się z części lub elementów sprzężonych, gdzie co najmniej jedna z nich jest ruchoma i mająca konkretne zastosowanie.
- sprzęt wymienny, który modyfikuje działanie maszyn, wprowadzany na rynek w celu zamontowania go w maszynie lub szeregu różnych maszyn (jeśli sprzęt ten nie jest częścią zapasową lub narzędziem),
- elementy bezpieczeństwa, będące elementem maszyny, ale nie sprzętem zamiennym, który spełnia funkcję bezpieczeństwa.
- Osprzęt do podnoszenia – jest wprowadzany do obrotu oddzielnie i jest elementem lub wyposażeniem, który nie jest związany z maszyną podnoszącą umożliwiającym utrzymanie ładunku, umieszczenie między ładunkiem a maszyną lub na ładunku i mogącym również stanowić część samego ładunku.
- Łańcuchy, liny i pasy do podnoszenia będące częścią maszyny do ponoszenia lub osprzętu,
- Odłączane urządzenie do mechanicznego przenoszenia napędu, który jest odłączanym elementem do przenoszenia mocy między maszynami, oraz
- Maszyna nieukończona stanowiąca zespół elementów tworzących maszynę, która nie może być samodzielnie stosowana. Jest przeznaczona jedynie do włączenia lub połączenia z inną maszyny bądź maszyną nieukończoną lub wyposażeniem w celu stworzenia maszyny.
Dużo maszyn i ich kategorii nie podlega lub częściowo nie podlega wymaganiom dyrektywy i są one wymienione w jej treści lub w załączniku nr 5 do dyrektywy.
Należy tu też podkreślić, że każda maszyna posiadająca znak CE powinna spełniać wymagania wszystkich dyrektyw, którym podlega. Często przy wyrobach podlegających wymaganiom dyrektywy maszynowej mają zastosowanie:
- dyrektywy o kompatybilności elektromagnetycznej EMC 2004/108/WE
- dyrektywy o urządzeniach ciśnieniowych PED 97/23/WE
- dyrektywy o prostych zbiornikach ciśnieniowych SPV 2009/105/WE
- dyrektywy o wyrobach budowlanych CPD 89/106/EWG
- dyrektywy o sprzęcie i systemach zabezpieczających przeznaczonych do używania w atmosferze potencjalnego wybuchu ATEX 94/9/WE
- dyrektywy o emisji hałasu przez urządzenia używane na zewnątrz pomieszczeń NOISE 2000/14/WE
Warto wspomnieć również, że maszyny, które są zasilane energią elektryczną powinny spełniać wymagania dyrektywy niskonapięciowej LVD 2006/95/WE mimo, że niedawno uznano zapewnienie bezpieczeństwa elektrycznego w momencie spełnienia wymagań dyrektywy maszynowej. Deklaracja zgodnością z tą dyrektywą jest jednak wskazana.
W trakcie projektowania maszyny należy brać pod uwagę ocenę ryzyka, która powinna zostać przeprowadzona przez producenta w celu określenia, mających zastosowanie do danego wyrobu, wymagań zasadniczych bezpieczeństwa i zdrowia określonych i opisanych w sześciu rozdziałach (w zależności od rodzaju zagrożeń) w dyrektywie maszynowej. Po przeprowadzeniu oceny ryzyka powinny być zastosowane wszelkie środki, mające na celu wyeliminowanie ryzyka. Powinno się postępować następująco:
Procedury zgodności oraz ogólne wymagania dotyczące dokumentacji technicznej maszyn zostaną przedstawione w drugiej części artykułu.
Bibliografia:
- Dyrektywa maszynowa 2006/42/WE
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21.10.2008 w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn
- www.mg.gov.pl
Autor: Krystyna Rudek
