Prezentujemy publikację wyników badań przeprowadzonych w roku studenckim 2015/2016 przez studentów Koła Naukowego Zarządzania Jakością Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie . Badania były prowadzone pod patronatem Instytutu Kształcenia Menadżerów Jakości.

1. Zakres badania

Tematem badania była ocena możliwości przedsiębiorstw w zakresie kosztów, jakie są w stanie ponieść za wdrożenie normy ISO 9001:2015 w stosunku do obecnych cen rynkowych. Badaniom zostały poddane firmy branży spożywczo-przemysłowej prowadzące działania na terenie Polski. Badaną populacją są przedsiębiorstwa posiadające wdrożoną normę ISO 9001 oraz te, które otrzymały certyfikat systemu zgodnego z wymaganiami danej normy. Próba reprezentatywna wyznaczona za pomocą kalkulatora wielkości próby, przy założeniu 95% poziomu ufności oraz maksymalnym 3% błędzie szacowania wynosiła 113 losowo wybranych przedsiębiorstw. Wybór próby został oparty na podstawie informacji zamieszczonych na stronach internetowych przedsiębiorstw dotyczących posiadania certyfikatu, bądź wdrożenia w firmie normy ISO 9001:2008.

Celem badania było porównanie ceny, za jaką przedsiębiorstwa działające w Polsce, są w stanie zapłacić, za wdrożenie w firmie normy ISO 9001: 2015 z faktycznym kosztem wdrożenia jej w zakładach produkcyjnych. Analiza tematu została przeprowadzona w formie ankiety telefonicznej oraz internetowej, w których to ankietowani odpowiadali na pytania takie jak: przyczyna wdrożenia systemu ISO, korzyści z tego wynikające oraz koszty związane z wprowadzeniem normy, a także ocena zadowolenia z zainwestowanych pieniędzy.

Hipoteza badawcza, która została postawiona na początku badania zakłada, że przedsiębiorstwa są skłonne ponieść koszty wdrożenia normy ISO 9001:2015, w zamian za wysokie prawdopodobieństwo osiągnięcia korzyści dla firmy.

We wrześniu 2015 weszła w życie nowa norma ISO 9001:2015. Okres przejściowy dla przedsiębiorstw mających wdrożoną ISO 9001:2008 wynosi 3 lata. Struktura normy została ujednolicona, aby łatwiej ją można było zastosować w zintegrowanym systemie zarządzania. Różnice jakie można zauważyć po aktualizacji normy są następujące:

• zwiększenie nacisku na zaangażowanie kierownictwa w działania organizacji,
• wycofanie obowiązku posiadania Księgi Jakości,
• zniesienie obowiązku piastowania stanowiska Pełnomocnika ds. Systemu Zarządzania Jakością,
• zwiększenie koncentracji na otoczenie przedsiębiorstwa i wymogi klienta,
• postawienie celów organizacji jako priorytetowe działania,
• analiza ryzyka oraz zagrożeń mogących zagrozić organizacji,
• brak wymagań odnoszących się do konkretnej liczby udokumentowanych procedur.

2. Interpretacja wyników

Pierwszym pytaniem jakie zostało zadane podczas badań, było pytanie dotyczące przyczyny wdrożenia systemu zarządzania opartego na ISO 9001. Przedsiębiorstwa miały możliwość wybrania trzech odpowiedzi z 9 możliwych. Po przeanalizowaniu i zinterpretowaniu otrzymanych wyników możemy stwierdzić, że główną determinantą wdrożenia systemu była poprawa organizacji pracy w przedsiębiorstwie. Kolejna przyczyna  informuje o fakcie, który jest oczywisty jako, że przedsiębiorstwa chcą zwiększyć swoje przychody, jak również wynikało to z zewnętrznych wymogów. 38,1% pragnie poprawy jakości zarówno produktów jak i usług, a 28,6% organizacji pragnie wzbudzić zaufanie wśród obecnych i potencjałach klientów poprzez udokumentowanie wdrożonego system ISO 9001 i równocześnie pragną podnieś prestiż firmy.

Drugie pytanie dotyczyło długości funkcjonowania systemu zarządzania jakością w danym przedsiębiorstwie. 38,1% przedsiębiorstw deklaruje, że system jest wdrożony od 5 do 10 lat. 23,8% przyznaje, że system działa od 3 do 5 lat. Natomiast 19% przedsiębiorstw ma wdrożone ISO od roku do trzech lat, a tylko 9% deklaruje, że długość czasu jest krótsza niż rok oraz nie dłuższa niż 10 lat.

Następnie zapytaliśmy przedsiębiorstwa o to, jak wpłynęło wdrożenie systemu ISO 9001 na wzrost liczby klientów. 38,1% przedsiębiorstw odpowiedziało że liczba klientów znacznie wzrosła, jak również w tej samej liczbie przedsiębiorstw nieznacznie wzrosła. 23,8% ankietowanych udzieliło odpowiedzi, że wprowadzenie systemu zarządzania jakością nie wpłynęło w żaden sposób na liczbę klientów, czyli nie wprowadziło to żadnych zmian. Natomiast żadne z przedsiębiorstw funkcjonujących w systemie ISO nie odnotowało zmniejszenia się liczby potencjalnych klientów.

Zapytano badanych o to ile kosztuje wdrożenie ISO 9001:2015 w firmie, którą reprezentują. 33,3% odpowiedziało, że koszt który muszą ponieść w trakcie wdrażania systemu mieści się w przedziale od 10 tys. do 20 tys. 28,6% ankietowanych przyznaje, że kwota znajduje się w granicy od 5 tys. do 10 tys., a 19% przedsiębiorstw nie płaci więcej niż 5 tys, zł. Tylko 9,5% poniosło koszt w przedziale od 20 tys. do 50 tyś, natomiast żadne z przedsiębiorstw nie poniosło kosztu wyższego niż 50 tys. 9,5 % badanych nie posiada istotnych informacji na ten temat. Koszty certyfikacji zależą od wielu czynników m.in. od ilości osób zatrudnionych w danej firmie, liczby oddziałów, zakresu, długości trwania certyfikacji oraz standardów systemu zarządzania.

Zapytano również o koszt jaki są w stanie ponieść przedsiębiorstwa w celu wdrożenia systemu ISO 9001:2015. Aż 52% przedsiębiorstw jest w stanie zapłacić za wdrożenie systemu do 5 tys. zł. Nieco mniej, bo  około 38% ankietowanych może zapłacić od 5tys. do 10tys. zł, a tylko 9,5% deklaruję możliwość poniesienia kosztu w wysokości od 10 do 20 tys. zł. Żadne z badanych przedsiębiorstw, nie jest wstanie zapłacić powyżej 20 tys. zł, za wdrożenie systemu ISO 9001:2015.

Zadano również pytanie, czy przedsiębiorstwa zamierzają w najbliższym czasie wdrożyć system ISO 9001:2015. 66,7% przedsiębiorstw deklaruję chęć wprowadzenia nowych standardów jakie niesie za sobą ISO 9001:2015. 33,3% w badanym okresie uznało, że nie zamierza w najbliższym czasie wprowadzić zmian w zakresie posiadanych standardów .

W związku z tym, że koszt jaki muszą ponieść przedsiębiorstwa przy wdrażaniu systemu jest uzależniony od ilości pracowników, zapytano również o wolumen osób pracujących w danej firmie. Przedział pracowników, który był najczęściej podawany przez badanych mieścił się w granicach od 11 do 50 osób i wynosił 38,1%. Badaniom podlegały również duże przedsiębiorstwa w których zakres pracowników wynosił od 101 do 300 osób. 19 procent ankietowanych pracuje w średnich przedsiębiorstwach zatrudniających od 51 do 100 osób. 9,5% przedsiębiorstw biorących udział w badaniu  prowadzi małe firmy gdzie zatrudnionych jest od 1-10 osób, a także tyle samo procent przypada na bardzo duże firmy w których zatrudnienie znalazło ponad 300 osób.

Wnioski

Z powyższej analizy wywnioskować można, że przedsiębiorstwa posiadające wdrożony system ISO 9001 są zadowolone z podjętej decyzji. Argumentują to faktem wzrostu klientów korzystających z ich usług, jak również podczas rozmowy oświadczyli, iż cenią sobie korzyść jaką dzięki wdrożonej normie jest poprawa organizacja pracy w firmie.

Godnym uwagi jest koszt jaki przedsiębiorstwa są w stanie ponieść za nowelizację normy w swoim przedsiębiorstwie. Większość ankietowanych zaznaczyła, iż nie jest w stanie ponieść większych kosztów na tą inwestycję jak w wysokości 5-ciu tysięcy. Niestety nie można jednoznacznie określić stałej kwoty dla wszystkich firm za wdrożenie nowej normy ISO 9001:2015 jako, że jest to sprawa indywidualna zależna od wielu czynników. Czynnikiem warunkującym określenie tej kwoty jest m.in. liczba zatrudnionych pracowników, liczba oddziałów firmy, ilość procesów, typ usług jak również poziom rozwoju firmy. Przykładowo wzrost liczby osób zatrudnionych w przedsiębiorstwie powoduje wzrost kosztów wdrożenia normy ISO 9001.

Norma ISO 9001:2008 będzie ważna do końca okresu przejściowego przyjętego dla normy ISO 9001:2015, czyli przez 3 lata. Warto podkreślić, iż zadając przedsiębiorstwom pytanie kontrolujące ich wiedzę na temat wymogów wprowadzenia nowelizacji, dosłownie brzmiące: ,,Czy Państwa firma zamierza w najbliższym czasie wdrożyć ISO 9001:2015?’’ aż 33,3 % ankietowanych stwierdziło, że firma nie zamierza w najbliższym czasie wdrożyć nowej normy. Należy jednak pamiętać, że wszystkie organizacje muszą przejść na nową normę do końca okresu przejściowego, gdyż po tym okresie certyfikaty ISO 9001:2008 utracą ważność.

Fakt ten uwydatnia problem, jakim jest niedostateczna wiedza przedstawicieli przedsiębiorstw na temat wymogów systemowych.

Autorzy: Paulina Bies
Katarzyna Kochańska

Masz pytania związane z Systemem  Zarządzania? Koniecznie dołącz do grupy na Facebooku ISO Poland. Twoje pytania na pewno nie zostaną bez odpowiedzi.