EN 9100 (AS 9100, JISQ91xx)

Czym jest norma EN 9100 (AS 9100)?

Norma EN 9100 (znana również jako AS 9100 w Stanach Zjednoczonych i JISQ 9100 w Japonii) to międzynarodowy standard zarządzania jakością, opracowany specjalnie dla branży lotniczej, kosmicznej i obronnej (Aerospace, Space & Defence – ASD).

Norma bazuje na ISO 9001, ale zawiera dodatkowe wymagania dotyczące:

bezpieczeństwa i niezawodności produktów,
zarządzania ryzykiem w procesach projektowych i produkcyjnych,
pełnej identyfikowalności części i komponentów,
przeciwdziałania stosowaniu fałszywych lub nieautoryzowanych elementów,
monitorowania jakości dostawców i poddostawców,
doskonalenia procesów w całym łańcuchu dostaw.

Wdrożenie EN 9100 to nie tylko wymóg formalny wielu kontrahentów w przemyśle lotniczym, ale przede wszystkim szansa na zwiększenie konkurencyjności, poprawę organizacji pracy oraz zdobycie zaufania partnerów z całego świata.

Zobacz też: Dostawcy Wojska i NATO

Dlaczego wdrożenie EN 9100 jest ważne?

Firmy działające w sektorze lotniczym, kosmicznym i obronnym podlegają wyjątkowo restrykcyjnym wymaganiom jakościowym. Klienci oczekują nie tylko zgodności z prawem i wysokiej jakości, ale również udokumentowanych procesów zarządzania ryzykiem i bezpieczeństwem produktu.

Korzyści z wdrożenia i certyfikacji EN 9100:

Spełnienie wymagań globalnych kontrahentów – certyfikat EN 9100 otwiera drzwi do przetargów i współpracy z największymi producentami w branży (Airbus, Boeing, Lockheed Martin, Safran, Leonardo, Rolls-Royce).
Poprawa efektywności procesów – wdrożenie systemu zarządzania jakością pozwala na optymalizację kosztów, eliminację błędów i lepszą organizację pracy.
Zwiększenie bezpieczeństwa – system oparty na EN 9100 skupia się na minimalizowaniu ryzyka oraz zapobieganiu awariom i niezgodnościom.
Wzrost wiarygodności – posiadanie certyfikatu potwierdzonego przez akredytowaną jednostkę w ramach IAQG OASIS to dowód najwyższej jakości i profesjonalizmu.
Przewaga konkurencyjna – certyfikat EN 9100 bywa warunkiem koniecznym, aby wejść do łańcucha dostaw w sektorze aerospace.

Jak wygląda proces wdrożenia EN 9100?

Nasza firma oferuje kompleksowe doradztwo i wdrożenie systemu EN 9100, dostosowane do specyfiki Twojej organizacji. Proces przebiega w kilku krokach:

1. Analiza wstępna i diagnoza

Przeprowadzamy audyt zerowy, aby sprawdzić aktualny stan Twojej organizacji i porównać go z wymaganiami normy EN 9100. Dzięki temu otrzymujesz jasny raport wskazujący obszary wymagające poprawy.

2. Opracowanie planu wdrożenia

Tworzymy szczegółowy harmonogram działań, uwzględniając specyfikę procesów, strukturę organizacji oraz wymagania kontrahentów.

3. Szkolenia pracowników

Organizujemy szkolenia z normy EN 9100 dla kadry kierowniczej, inżynierów jakości i pracowników produkcji. Dzięki temu cały zespół rozumie wymagania normy i potrafi je stosować w praktyce.

4. Dokumentacja systemowa

Przygotowujemy komplet dokumentów wymaganych przez normę:

politykę jakości,
procedury i instrukcje operacyjne,
matrycę kompetencji,
rejestry ryzyka,
plany kontroli i monitorowania dostawców.

5. Wdrożenie systemu w praktyce

Wspieramy firmę w implementacji nowych procedur i narzędzi jakościowych. Towarzyszymy zespołowi w codziennym stosowaniu standardów.

6. Audyt wewnętrzny EN 9100

Przeprowadzamy audyt próbny, który symuluje audyt jednostki certyfikującej. Dzięki temu Twoja firma może przygotować się do właściwego sprawdzenia i uniknąć niespodzianek.

7. Wsparcie w procesie certyfikacji

Pomagamy w wyborze jednostki certyfikującej akredytowanej w ramach IAQG OASIS. Jesteśmy obecni podczas audytów i pomagamy w odpowiedziach na ewentualne niezgodności.

Certyfikacja EN 9100 – kto certyfikuje?

Certyfikację mogą przeprowadzać wyłącznie akredytowane jednostki certyfikujące, które znajdują się w międzynarodowej bazie IAQG OASIS (Online Aerospace Supplier Information System).

Dzięki współpracy z naszym zespołem masz pewność, że wybierzesz odpowiednią jednostkę certyfikującą i sprawnie przejdziesz cały proces.

Dlaczego warto wybrać nasze doradztwo EN 9100?

Doświadczenie – nasi konsultanci wdrożyli EN 9100 w wielu firmach produkcyjnych i usługowych w branży aerospace.
Indywidualne podejście – każde wdrożenie dostosowujemy do specyfiki firmy, nie stosujemy „gotowych szablonów”.
Kompleksowość – zajmujemy się całym procesem: od analizy, przez dokumentację, aż po audyt i certyfikację.
Wsparcie po certyfikacji – pomagamy w utrzymaniu systemu i przygotowaniu do audytów nadzoru.
Efektywność kosztowa – optymalizujemy procesy, dzięki czemu inwestycja w system szybko się zwraca.

Dla kogo jest EN 9100?

Norma jest przeznaczona dla wszystkich firm działających w branży lotniczej, kosmicznej i obronnej, m.in.:

producentów komponentów lotniczych,
poddostawców części i podzespołów,
firm zajmujących się projektowaniem i serwisem statków powietrznych,
przedsiębiorstw z sektora obronnego,
dostawców usług MRO (Maintenance, Repair & Overhaul),
firm świadczących usługi logistyczne dla branży aerospace.

Wdrożenie i certyfikacja EN 9100 (AS 9100) to inwestycja, która otwiera drogę do globalnych kontraktów i zapewnia najwyższe standardy jakości w branży lotniczej, kosmicznej i obronnej. Dzięki naszemu doradztwu cały proces przebiega sprawnie i bezpiecznie, a Twoja firma zdobywa przewagę konkurencyjną na wymagającym rynku aerospace.

Skontaktuj się z nami!

Seria norm 9100

Rodzina serii 9100 (AS/EN/JISQ 91xx) to zestaw międzynarodowych standardów jakości dla przemysłu lotniczego, kosmicznego i obronnego, opracowanych przez IAQG – International Aerospace Quality Group. Wszystkie bazują na ISO 9001, ale zawierają rozszerzone wymagania branżowe.

Główne opublikowane standardy serii 9100

To normy systemów zarządzania jakością opierające się na wydaniach zgodnych z ISO 9001):

9100 – Quality Management Systems – Requirements for Aviation, Space and Defence Organizations
(czyli EN 9100 / AS 9100 / JISQ 9100) – ogólny standard dla organizacji lotniczych, kosmicznych i obronnych.

9110 – Quality Management Systems – Requirements for Aviation Maintenance Organizations
– dla firm zajmujących się obsługą techniczną, serwisem i remontami statków powietrznych (MRO – Maintenance, Repair & Overhaul).

9120 – Quality Management Systems – Requirements for Aviation, Space and Defence Distributors
– dla dystrybutorów części, materiałów i sprzętu lotniczego.

9100 / 9110 / 9120 to główne standardy systemowe (dla producentów, serwisów i dystrybutorów)

Standardy wspierające (tzw. „series 91xx”)

Te normy określają wymagania dotyczące audytów, kwalifikacji audytorów i zarządzania programem certyfikacji:

9101 – Audit Requirements for Aviation, Space, and Defence Quality Management System (QMS) Certification
– wymagania dotyczące prowadzenia audytów certyfikacyjnych i raportowania w systemie OASIS.
9102 – Aerospace First Article Inspection Requirement (FAIR)
– wymagania dla raportów pierwszej sztuki (First Article Inspection – FAI).
9103 – Variation Management of Key Characteristics
– zarządzanie kluczowymi charakterystykami w produkcji.
9104-1, 9104-2, 9104-3 – Requirements for Aviation, Space, and Defence Quality Management System Certification/Registration Programs
– zasady działania programu certyfikacji (m.in. struktura OASIS, kompetencje jednostek certyfikujących, monitorowanie jakości audytorów).
9107 – Direct Ship Authorization Guidance
– wytyczne dla producentów i dostawców w zakresie bezpośredniej wysyłki produktów.
9114 – Direct Delivery Authorization
– podobnie jak 9107, dotyczy bezpośrednich dostaw i autoryzacji jakościowej.
9115 – Quality Management Systems – Requirements for Aviation, Space and Defence Organizations Deliverable Software
– wymagania dotyczące oprogramowania dostarczanego w sektorze lotniczym.
9116 – Notice of Change (NOC)
– wymagania związane z zarządzaniem zmianami u dostawców i producentów.
9117 – Delegated Product Release Verification
– wymagania dotyczące autoryzacji zwalniania produktów przez dostawców.
9121 – Non-Conformance Documentation Requirements
– sposób dokumentowania niezgodności w branży aerospace.
9131 – Quality Management Systems – Nonconformance Documentation
– rozwinięcie zasad raportowania i analiz niezgodności.
9132 – Data Matrix Quality Requirements for Parts Marking
– wymagania jakościowe dla oznaczeń Data Matrix stosowanych w częściach lotniczych.
9133 – Qualification Procedure for Aerospace Standard Parts
– procedura kwalifikacji części standardowych.
9145 – Requirements for Advanced Product Quality Planning (APQP) and Production Part Approval Process (PPAP)
– adaptacja metod APQP i PPAP do branży lotniczej (wzorem motoryzacji).
9162 – Standard for Aerospace Supplier Self-Verification of Materials
– wymagania dotyczące samodzielnej weryfikacji materiałów przez dostawców.

91xx (pozostałe) to standardy wspierające (audyt, kwalifikacje, dokumentacja, zmiany, APQP, PPAP, FAI, zarządzanie dostawcami).

FAQ – Najczęstsze pytania o EN 9100 (AS 9100)

Czym jest norma SIST EN 9100:2018 i do kogo jest skierowana?

Norma SIST EN 9100:2018 to międzynarodowy standard systemów zarządzania jakością, specyficzny dla organizacji działających w sektorach lotnictwa, kosmonautyki i obronności. Określa wymagania dotyczące systemu zarządzania jakością, które mają zapewnić, że organizacje te są w stanie konsekwentnie dostarczać bezpieczne i niezawodne produkty i usługi, spełniające lub przekraczające wymagania klientów oraz obowiązujące przepisy prawne i regulacyjne. Jest przeznaczona dla organizacji, które projektują, rozwijają lub dostarczają produkty i usługi dla tych branż, a także dla organizacji zajmujących się czynnościami posprzedażowymi, takimi jak konserwacja, dostarczanie części zamiennych lub materiałów do własnych produktów i usług. Może być również stosowana w innych sektorach, gdy wymagany jest system zarządzania jakością z dodatkowymi wymaganiami ponad te zawarte w EN ISO 9001.

Jakie są główne cele wprowadzenia systemu zarządzania jakością zgodnego z EN 9100

Główne cele wdrożenia systemu zarządzania jakością zgodnego z EN 9100 obejmują:

Zapewnienie zdolności do konsekwentnego dostarczania produktów i usług spełniających wymagania klientów oraz obowiązujące przepisy prawne i regulacyjne.
Ułatwienie możliwości zwiększenia satysfakcji klienta.
Adresowanie ryzyk i szans związanych z kontekstem i celami organizacji.
Możliwość wykazania zgodności z określonymi wymaganiami systemu zarządzania jakością.
Poprawa jakości, kosztów i terminowości dostaw poprzez redukcję lub eliminację unikalnych wymagań organizacji, efektywne wdrożenie systemu zarządzania jakością i szersze stosowanie dobrych praktyk.
Ciągłe doskonalenie bezpiecznych i niezawodnych produktów i usług.

Na jakich zasadach opiera się norma EN 9100?

Norma EN 9100:2018 opiera się na siedmiu zasadach zarządzania jakością opisanych w EN ISO 9000:

Orientacja na klienta: Zrozumienie obecnych i przyszłych potrzeb klientów, spełnianie ich wymagań i dążenie do przekraczania ich oczekiwań.
Przywództwo: Ustanowienie jedności celu i kierunku organizacji. Tworzenie i utrzymywanie wewnętrznego środowiska, w którym ludzie mogą w pełni angażować się w osiąganie celów organizacji.
Zaangażowanie ludzi: Pełne zaangażowanie kompetentnych, upoważnionych i zmotywowanych ludzi na wszystkich poziomach organizacji.
Podejście procesowe: Rozumienie i zarządzanie powiązanymi procesami jako systemem przyczynia się do skuteczności i efektywności organizacji w osiąganiu zamierzonych wyników.
Doskonalenie: Ciągłe doskonalenie ogólnej działalności organizacji powinno być jej stałym celem.
Podejmowanie decyzji na podstawie dowodów: Decyzje oparte na analizie i ocenie danych i informacji są bardziej prawdopodobne, aby przyniosły pożądane wyniki.
Zarządzanie relacjami: Trwałe relacje z zainteresowanymi stronami (takimi jak dostawcy i partnerzy) mogą wpływać na sukces organizacji.

Co to jest podejście procesowe i cykl PDCA w kontekście EN 9100?

Norma EN 9100:2018 promuje podejście procesowe, które polega na systematycznym definiowaniu i zarządzaniu procesami oraz ich interakcjami w celu osiągnięcia zamierzonych wyników zgodnie z polityką jakości i strategicznym kierunkiem organizacji. Pozwala to na zrozumienie i spójne spełnianie wymagań, uwzględnienie wartości dodanej procesów, osiągnięcie efektywnej wydajności procesów oraz ich doskonalenie na podstawie danych i informacji.

Cykl Plan-Do-Check-Act (PDCA) jest narzędziem stosowanym w podejściu procesowym. Obejmuje on:

Plan (Plan): Ustalenie celów systemu i jego procesów oraz zasobów potrzebnych do osiągnięcia wyników zgodnie z wymaganiami klientów i polityką organizacji, a także identyfikacja i adresowanie ryzyk i szans.
Wykonaj (Do): Wdrożenie tego, co zostało zaplanowane.
Sprawdź (Check): Monitorowanie i (w stosownych przypadkach) pomiar procesów oraz wynikających z nich produktów i usług w odniesieniu do polityk, celów, wymagań i planowanych działań oraz raportowanie wyników.
Działaj (Act): Podejmowanie działań w celu poprawy wydajności, w razie potrzeby.

Jakie znaczenie ma myślenie oparte na ryzyku w normie EN 9100?

Myślenie oparte na ryzyku jest kluczowe dla skutecznego systemu zarządzania jakością zgodnie z EN 9100:2018. Polega na identyfikowaniu potencjalnych odchyleń od planowanych wyników procesów i systemu zarządzania jakością, wdrażaniu działań zapobiegawczych w celu minimalizacji negatywnych skutków oraz maksymalnym wykorzystaniu pojawiających się szans. Adresowanie zarówno ryzyk, jak i szans stanowi podstawę do zwiększenia skuteczności systemu zarządzania jakością, osiągania lepszych wyników i zapobiegania negatywnym skutkom. Ryzyko jest rozumiane jako efekt niepewności, który może mieć zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki.

Jakie dodatkowe wymagania specyfikuje EN 9100:2018 w stosunku do EN ISO 9001:2015?

EN 9100:2018 zawiera wszystkie wymagania normy EN ISO 9001:2015 oraz dodatkowe wymagania, definicje i uwagi specyficzne dla przemysłu lotniczego, kosmicznego i obronnego. Te dodatkowe elementy są zazwyczaj oznaczone w tekście normy (np. kursywą i pogrubieniem). Dotyczą one między innymi takich aspektów jak:

Zapobieganie wprowadzaniu podrobionych części.
Zarządzanie elementami krytycznymi i kluczowymi charakterystykami.
Zapewnienie bezpieczeństwa produktu.
Identyfikacja i zarządzanie specjalnymi wymaganiami.
Szczególne wymagania dotyczące planowania i nadzorowania procesów operacyjnych.
Wymagania dotyczące zarządzania dostawcami zewnętrznymi.
Wymagania dotyczące nadzoru nad wyrobem niezgodnym.
Wymagania dotyczące identyfikowalności.

Czym są „części podrobione”, „elementy krytyczne” i „kluczowe charakterystyki” w kontekście EN 9100:2018?

Część podrobiona (Counterfeit part): Nieautoryzowana kopia, imitacja, substytut lub zmodyfikowana część (np. materiał, część, komponent), która jest świadomie przedstawiana jako określona, oryginalna część producenta lub autoryzowanego dostawcy.
Elementy krytyczne (Critical items): Te elementy (np. funkcje, części, oprogramowanie, charakterystyki, procesy), które mają znaczący wpływ na dostarczenie i użytkowanie produktów i usług, w tym na bezpieczeństwo, wydajność, formę, dopasowanie, funkcjonalność, produkcyjność, żywotność itp., i które wymagają specyficznych działań w celu zapewnienia ich właściwego zarządzania.
Kluczowa charakterystyka (Key characteristic): Atrybut lub cecha, której zmienność ma znaczący wpływ na dopasowanie, formę, funkcjonalność, wydajność, żywotność lub produkcyjność produktu i która wymaga specyficznych działań w celu kontrolowania tej zmienności.

Jakie inne normy są powiązane z EN 9100:2018 i kiedy należy je stosować?

9100:2018 i kiedy należy je stosować?
EN 9100:2018 jest częścią rodziny norm opracowanych przez Międzynarodową Grupę ds. Jakości w Przemyśle Lotniczym i Kosmicznym (IAQG). Niektóre z powiązanych norm to:

EN 9110: Systemy zarządzania jakością – Wymagania dla organizacji zajmujących się obsługą techniczną statków powietrznych. Należy ją stosować, gdy podstawową działalnością organizacji jest świadczenie usług w zakresie obsługi technicznej lub zarządzania ciągłą zdatnością do lotu dla cywilnych lub wojskowych statków powietrznych i ich produktów, a także przez producentów oryginalnego wyposażenia z autonomicznie działającymi operacjami remontowymi.
EN 9115: Systemy zarządzania jakością – Wymagania dla organizacji zajmujących się oprogramowaniem lotniczym, kosmicznym i obronnym. Należy ją stosować, gdy produkty organizacji są dostarczanym oprogramowaniem lub zawierają dostarczane oprogramowanie, jako uzupełnienie wymagań EN 9100.
EN 9120: Systemy zarządzania jakością – Wymagania dla dystrybutorów magazynujących i odsprzedających wyroby dla przemysłu lotniczego, kosmicznego i obronnego. Należy ją stosować przez organizacje, które zaopatrują się w części, materiały i zespoły i odsprzedają je klientom w branży lotniczej, kosmicznej i obronnej.
Dodatkowo, EN ISO 9000 dostarcza podstaw i terminologii niezbędnych do zrozumienia i wdrożenia EN 9100, a EN ISO 9004 zawiera wytyczne dla organizacji dążących do rozwoju ponad wymagania EN 9100.