Definicja spawalności obejmuje różne grupy czynników, które mają na nią duży wpływ. Z tego względu jest po pojecie skomplikowane i trudne do zdefiniowania w sposób jednoznaczny. Czynniki wpływające na spawalność odnoszą się do wymagań, jakie stawiane są gotowemu złączu spawanemu wykonanemu z konkretnego materiału. Na tej podstawie określa się przydatność wytworzonego złącza do celów praktycznego wykorzystania.
Certyfikaty spawalnicze
ISO 3834, EN 1090, EN 15085
Pojęciem spawalności można określić zdolność konkretnego materiału do utworzenia ciągłości metalurgicznej o wymaganych i określonych własnościach fizycznych w konkretnych warunkach. Zatem na spawalność składają się z trzech podstawowych, połączonych ze sobą czynników: spawalności technologicznej, metalurgicznej i konstrukcyjnej.
Spawalność metalurgiczną określają właściwości wykorzystanego materiału, które zależą z kolei od jego składu chemicznego, struktury krystalicznej, występowaniem przemian fazowych oraz makro- i mikrostruktury. Na spawalność metalurgiczną wpływają również nieciągłości i defekty wewnętrzne materiału powstałe przed i w czasie procesu spawania.
Spawalnością technologiczną określa się oddziaływanie zastosowanej metody spawania, zastosowane parametry (zależnie od metody spawania), sposób przygotowania brzegów materiału podstawowego, kolejność poszczególnych ściegów oraz obróbka cieplna w trakcie i po spawaniu.
Spawalność konstrukcyjna zależna jest od rodzaju wykonywanej konstrukcji, jej sztywności, grubości zastosowanego materiału oraz rodzaju przewidzianych spoin.
Nie da się określić w sposób ilościowy pojęcia spawalności. Mimo to stosowane są pojęcia dobrej, ograniczonej i trudnej spawalności, które określają łatwość z jaką można połączyć dany materiał. Mianem dobrze spawalnych materiałów określa się metale, które są w stanie utworzyć trwałe połączenie spełniające stawiane mu wymagania w szerokim zakresie zastosowanych metod i parametrów spawania. Przykładem dobrze spawalnych materiałów są stale niestopowe. Połączenia spawane pozbawiane niezgodności spawalniczych o wytrzymałości porównywalnej z materiałem rodzimym można uzyskać stosując wszystkie metody spawania.
Szkolenia spawalnicze
ISO 3834, EN 1090, EN 15085
Gdy do utworzenia połączenia spawanego pozbawianego niezgodności spawalniczych wymagane są specjalne zabiegi cieplne przed, w takcie i po spawaniu mówimy wtedy o spawalności ograniczonej lub trudnej. W takich przypadkach złącza spawane mogą powstawać w ograniczonym zakresie parametrów lub z ograniczeniem do konkretnej metody spawania. Przykładem technologii spajania materiału o ograniczonej spawalności może być spawanie grubych elementów wykonanych ze stali niestopowej o zwartości węgla ok. 0,4%. Konieczne jest wtedy zastosowanie podgrzewania wstępnego do określonej temperatury w celu zmniejszenia szybkości chłodzenia po procesie spawania. Duża szybkość chłodzenia sprzyja powstawaniu kruchych struktur zahartowanych i zimnych pęknięć.
Całościowa i wiarygodna ocena spawalności ze względu na jej złożoność jest możliwa tylko i wyłącznie po przez przeprowadzenie kompletnych badań niszczących i nieniszczących. Badania wykonywane powinny być na konkretnym złączu spawanym, wykonanym w konkretnych warunkach technologicznych. Nie ma jednak uzasadnienia ekonomicznego dla wykorzystania tego typu metod określania spawalności materiałów.
Autor: Tomasz Groń (988)
Wykorzystano:
Technika spawalnicza w praktyce/ pod red. Kazimierza Ferenca, wyd. Verlag Dashofer