Niniejsza część jest podsumowaniem uwarunkowań opisanych w częściach 1-8 wraz z odniesieniem do spotykanej w organizacjach rzeczywistości.
Jak przedstawiono w cz.8 Przeglądu wymagań – „analiza wymagań, koniecznych do uwzględnienia w specyfikacji wyrobu uzupełniona o informacje dodatkowe wymienione w części A1 załącznika A normy PN-EN1090-2 i wymagania opcjonalne wymienione w części A2 przywołanego załącznika, pozwala na uzyskanie kompletnego obrazu wymagań, jakie jesteśmy zobligowani uwzględnić przy opracowywaniu ww. specyfikacji.”
Rzeczywistość w tym zakresie to często całkiem inny obraz.
Spotykany jest nierzadko, już w dokumentacji projektowej, brak pełnego określenia materiału, z którego wykonana ma zostać konstrukcja. Ogranicza się on do określeń dla stali np. S235, S355, pomijając określenia dodatkowe:
– grupy jakościowej np. JR, J0, J2, K2 (grupy jakościowe różnią się wymaganymi wartościami pracy łamania – parametrem określanym we wstępnym badaniu typu i podawanym w deklaracji właściwości użytkowych)
– stanu obróbki np. +N – normalizowany, +M – walcowany termomechanicznie, +AR – walcowany bez jakichkolwiek specjalnych warunków walcowania i/lub warunków obróbki cieplnej.
Ponadto nie określa się, (kiedy to jest istotne) innych wymagań; np. wymaganej przydatności do cynkowania ogniowego, określenia dopuszczalnego poziomu nieciągłości wewnętrznych, wymaganych podwyższonych własności plastycznych w kierunku prostopadłym itp.
Brak powyższych danych w projekcie, zmusza wykonawcę konstrukcji do dokonywania dodatkowych ustaleń by móc określić w zamówieniu stali, zgodnie z norma PN-EN 10025-1 pkt 5, następujące informacje: ilość; postać wyrobu; numer odpowiedniej części normy PN-EN 10025; znak stali, wymiary nominalne i tolerancje wymiarów; wszystkie wymagane opcje podane w rozdziale 13 norm PN-EN 10025-2÷6. Jeśli zamawiający nie określa swoich wymagań, dostawca dostarczy wyroby zgodnie z wymaganiami podstawowymi.
Nieokreślanie powyższych wymagań sugerować może, że wymagania te w żaden istotny sposób nie wpływają na jakość zaprojektowanej konstrukcji. Można by tu przewrotnie zadać pytanie; jeśli projektant nie określa żadnych, poza minimalna granicą plastyczności (Re), wymagań dla zastosowanej stali, to, po co wytwórcy stali proponują tyle jej odmian?
Określenie właściwości zastosowanych materiałów to jeden z ważniejszych, aczkolwiek nie jedyny element specyfikacji wyrobu. Przywołać warto, nader często stosowane, określenie dla spoin pachwinowych „wszystkie spoiny pachwinowe jednostronne wykonać jako a=0,7 grubości elementów łączonych, dla spoin dwustronnych a=0,5 grubości łączonych elementów”. Zapomina się tu, że warunek ten określa maksymalne grubości spoin, jakie należy zastosować by uzyskać wytrzymałość połączenia równą wytrzymałości materiału podstawowego. W wielu przypadkach spoiny te nigdy nie będą poddane takim obciążeniom. Przewymiarowanie spoin pachwinowych to przed wszystkim zwiększona czasochłonność i koszty wytwarzania. Analogicznie określa się wymagania jakościowe dla spoin, stosując zapis np. „wszystkie spoiny wykonać jako „B” (poziom jakości) wg normy PN-EN ISO 5817”. Najczęściej nie wszystkie spoiny w wykonywanej konstrukcji musza spełniać wymagania najwyższego poziomu jakości.
Podobne określenia spotyka się w stosunku do zabezpieczenia antykorozyjnego konstrukcji; np. „pomalować na kolor szary, grubość całkowita 120µm”. Kto wówczas ma określić, jaki zastosować system malarski i jaki kolor wg np. wzornika RAL należy przyjąć jako właściwy?
To tylko niektóre przykłady pokazujące jak wiele braków w wymaganiach dla wyrobu spotkamy już od etapu projektowania. Ile, przez ich brak, trudności musi pokonać wytwórca konstrukcji, by nie narazić się na zarzut niewłaściwie wykonanego wyrobu.
Bezwzględnie należy pamiętać, że właściwie opracowana specyfikacja to podstawa pewności wytworzenia wyrobu, który będzie spełniał przewidziane dla niego funkcje.
Autor: Jerzy Kozłowski