Dużym krokiem w systemach zarządzania jakością było powstanie norm dotyczących jakości. Nie można powiedzieć, iż jest to krok na przód, gdyż niektóre autorytety np. Juran uznają normy dotyczące jakości za marnotrawstwo czasu i pieniędzy, a na pewno ślepy zaułek w rozwoju zarządzania jakością. Pierwsze normy powstały dla potrzeb wojska pod koniec lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, po czym z nich zaczęły wyłaniać się normy branżowe. W latach siedemdziesiątych w Wielkiej Brytanii powstała jedna z pierwszych norm wielobranżowych BS 4891, a w Kanadzie CSA-Z299. Rokiem przełomowym był 1977, kiedy to DIN zgłosił do ISO wniosek o ujednolicenie norm krajowych, w wyniku, czego w ISO powołano w roku 1980 Komitet techniczny ISO ds. zarządzania jakością i zapewnienia jakości. Pierwszym efektem prac Komitetu było powstanie normy ISO 8402 zawierającej terminologię, a w roku 1985 wydano pierwszy projekt normy serii ISO 9000. Pierwsze zastosowanie seria norm znalazła w przemysłach: lotniczym, wojskowym i kosmicznym oraz w energetyce jądrowej.
Seria norm ISO 9000, wydana przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (International Organisation for Standardisation) www.iso.org, jest dziś najpopularniejszą ze wszystkich norm międzynarodowych. W latach 80-tych zastąpiła wiele norm krajowych dotyczących systemów zapewnienia jakości w organizacjach.
Seria ta opisuje uzgodnione wytyczne w sprawie zapewnienia kształtu systemu jakości, efektywnie działający system zarządzania projakościowego oraz przedstawia wymagania przed nim stawiane. Podstawowym założeniem najnowszego wydania normy jest wprowadzenie ciągłego doskonalenia opartego na cyklu PDCA Deminga. Przedmiotem, a może podmiotem doskonalenia w organizacji są procesy w niej zachodzące. Każda z organizacji bez względu na dziedzinę, jaką się zajmuje realizuje w swoim wnętrzu procesy. “W niniejszej normie międzynarodowej zachęca się do przyjęcia podejścia procesowego podczas opracowywaŹnia, wdrażania i doskonalenia skuteczności systemu zarządzania jakością, w celu zwiększenia zadowolenia klienta przez spełnienie jego wymagań” Seria norm ISO 9000 składa się z trzech odrębnych norm, są to:
1. PN-EN ISO 9000:2006 Systemy Zarządzania Jakością – Podstawy i terminologia
Opisuje terminy związane z jakością, zarządzaniem, organizacją, procesami, produktem, zgodnością, itp. W normie tej jest ujęte około osiemdziesięciu pojęć związanych z zarządzaniem jakością, wyjaśnia ona również problemy podejścia procesowego oraz oceny systemu jakości.
2. PN-EN ISO 9001:2009 Systemy Zarządzania Jakością – Wymagania
Składa się z ośmiu rozdziałów, w których są opisane wymagania Systemu Zarządzania Jakością. Obejmuje ona odpowiedzialność kierownictwa, zarządzanie zasobami, realizację produktu, pomiary i doskonalenie oraz przewodnik do wdrażania systemu jakości.
3. PN-EN ISO 9004:2009 Systemy Zarządzania Jakością – Wytyczne doskonalenia funkcjonowania.
Zawiera wytyczne do ciągłego doskonalenia organizacji, w której został wdrożony System Zarządzania Jakością.
Seria norm ISO 9000:2000, a w szczególności norma ISO 9001:2000 służą do wprowadzenia w dowolnej organizacji Systemu Zarządzania Jakością (bez względu na specyfikę działania organizacji, jak i jej rozmiar). Skutecznie wprowadzony System Zarządzania Jakością gwarantuje organizacji dostarczanie na rynek produktu o stałej i powtarzalnej jakości, spełniającego rozpoznane wymagania klienta. Norma ta pozwala również na zwiększenie efektywności organizacji, ograniczenie kosztów, polepszenie komunikacji: wewnątrz organizacji, z dostawcami, podwykonawcami, jak również z klientami.
Uzyskanie przez organizację certyfikatu Systemu Zarządzania Jakością zgodnego z ISO 9001 przynosi wiele korzyści, między innymi:
1. Efekt marketingowy – certyfikat ISO 9001 jest najtańszą i najskuteczniejszą reklamą na rynku.
2. Ograniczenie kosztów – w wyniku wprowadzenie Systemu Zarządzania Jakością organizacja może identyfikować procesy (działania organizacji) przynoszące wartość dodaną, procesy pomocnicze (niezbędne do prawidłowego funkcjonowania procesów przynoszących wartość dodaną), działania, które nie przynoszą organizacji żadnych korzyści, a co za tym idzie eliminować je. Skutkiem tych działań jest redukcja kosztów.
3. Zwiększenie przychodów – wprowadzenie ISO 9001 przez organizację w krótkim czasie przynosi wymierne korzyści ekonomiczne, jest synonimem nowoczesności oraz dążenia do zaspokojenia potrzeb klienta. W Unii Europejskiej (której członkiem Polska stanie się w najbliższym czasie) przedsiębiorstwa ubiegające się o zamówienia publiczne muszą wykazać się certyfikatem ISO 9001. Wiele organizacji, szczególnie tych z Unii Europejskiej, Stanów Zjednoczonych, Polski wymaga od swoich kooperantów certyfikatu ISO 9001, który jest warunkiem podjęcia współpracy.
4. Podniesienie kwalifikacji personelu – w wyniku intensywnych szkoleń personelu w kierunku projakościowym zapewnia pracownikom możliwość ciągłego rozwoju, co pozwala na ciągłe doskonalenie i rozwój organizacji.
5. Uporządkowanie działań organizacji – norma ISO 9001 wprowadza w organizacji zarządzanie procesowe, pozwalające na identyfikację procesów oraz ich ciągłe doskonalenie w celu zapewnienia jej maksymalnej efektywności, co przekłada się na redukcję kosztów oraz maksymalizacje przychodów.
Seria norm ISO 9000:2000 została skonstruowana według ośmiu podstawowych zasad zarządzania jakością. Choć zasady te są znane już od dłuższego czasu dopiero teraz znalazły odzwierciedlenie w normach. Dzięki temu nastąpiło widoczne zbliżenie ISO 9000 do idei TQM Zasady te to:
1. Klient w centrum uwagi – organizacja powinna rozumieć potrzeby i oczekiwania klientów i spełniać je.
2. Przywództwo – przywódcy (a nie tylko kierownicy) powinni zapewnić jasny i zrozumiały kierunek rozwoju organizacji, kreować środowisko pracy, umożliwić pracownikom angażowanie się w realizację celów jakości.
3. Zaangażowanie ludzi – pracownicy stanowią największy zasób przedsiębiorstwa, a tylko dzięki ich pełnemu zaangażowaniu organizacja może się rozwijać i osiągać sukces.
4. Podejście procesowe – wyniki osiągamy w sposób bardziej skuteczny i efektywny, gdy zarządzamy procesami, a nie oddzielnymi, często sztucznymi działami.
5. Systemowe podejście do zarządzania – rozumienie powiązań między procesami ułatwia świadome osiąganie celów.
6. Ciągłe doskonalenie – organizacja powinna stale dbać o poprawienie wszystkich aspektów swojej działalności.
7. Proces decyzyjny oparty na faktach – decyzje powinny być wynikiem analizy danych i informacji.
8. Wzajemnie korzystna współpraca z dostawcami – pozwala ona na uzyskanie efektu wartości dodanej, wzajemna wymiana informacji i doświadczeń służy klientowi.
Jak widać kierunek myślenia zawarty w powyższych zasadach jest ściśle powiązany z tym co mówili Deming, Juran, Crosby.
autor: Mariusz Mazur
Masz pytania związane z Systemem Zarządzania? Koniecznie dołącz do grupy na Facebooku ISO Poland. Twoje pytania na pewno nie zostaną bez odpowiedzi.