Niniejszy artykuł jest kontynuacją przedstawienia wymagań dla personelu Zakładowej Kontroli Produkcji zawartych w normie PN-EN 1090 „Wykonanie konstrukcji stalowych i aluminiowych” w swej pierwszej części „Zasady oceny zgodności elementów konstrukcyjnych”. Opisane niżej wymagania dotyczą personelu nadzoru spawalniczego.
W zakresie personelu nadzoru spawalniczego norma PN-EN 1090-2+A1w p. 7.4.3 jasno określa „W przypadku klas EXC2, EXC3, EXC4 nadzór spawalniczy powinien być prowadzony przez personel odpowiednio uprawniony i doświadczony w zakresie nadzorowanych operacji spawalniczych, zgodnie z EN ISO 14731 Nadzorowanie spawania. Zadania i odpowiedzialność”. W sposób stabelaryzowany (tab. 14, 15 w normie) przedstawia wymagania w stosunku do poziomu wiedzy technicznej personelu. Zakres tej wiedzy uzależnia od klas wykonania konstrukcji EXC; grupy stali, z której konstrukcja ma być wykonana oraz grubości łączonych materiałów. Przywołane w tabelach poziomy wiedzy (B, S, C) oznaczają odpowiednio: podstawową, specjalistyczną i pełną wiedzę techniczną według określeń EN ISO 14731. Zgodnie z załącznikiem „A” tejże normy, personel nadzorujący spawanie, spełniający wymagania Międzynarodowego Instytutu Spawalnictwa lub mający akceptowalne kwalifikacje krajowe, może być uważany za spełniający odpowiednie wymagania.
Spełnienie powyższych wymagań to posiadanie odpowiednich certyfikatów:
dla poziomu B – I/EWE – międzynarodowy/europejski inżynier spawalnik;
dla poziomu C – I/EWT – międzynarodowy/europejski technolog spawalnik;
dla poziomu S – I/IWS – międzynarodowy/europejski mistrz spawalnik.
Należy pamiętać, że wiedza nadzoru spawalniczego powinna obejmować ogólną wiedzę techniczna oraz wiedzę specjalistyczną dotyczącą procesów spawania i procesów pokrewnych, odpowiednio do przydzielonych zadań. Zakres tej wiedzy powinien być określony przez organizację.
Jednostki certyfikujące dopuszczają, by personel nadzoru spawalniczego, nieposiadający udokumentowanej wiedzy zgodnie EN ISO 14731, a posiadający wykształcenie równoważne, po udowodnieniu tej wiedzy przed jednostką, został uznany. Takie podejście pozwala organizacjom korzystać z posiadanego personelu (mającego wykształcenie spawalnicze oraz często wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu i nadzorowaniu procesów spawalniczych). W rzeczywistości trudno jest ocenić w warunkach audytowych czy faktycznie jest to wykształcenie „równoważne”. Zdarzają się przypadki niejasności w rozumieniu i udokumentowaniu „wiedzy równoważnej”. Dochodzi do sporów, szczególnie na etapie wdrażania systemu, a jedynym właściwym rozwiązaniem staje się prośba o wyjaśnienie konkretnego przypadku wystosowana do jednostki, której zamierzamy zlecić proces certyfikacji.
Szczególnie w organizacjach małych pod względem spawalniczym, spotyka się rozwiązanie polegające na podzlecaniu nadzorów spawalniczych, najczęściej w formie np. umów-zleceń. Zapomina się jednak o konieczności określenia, również dla takiego personelu, zakresu obowiązków, uprawnień, zależności i odpowiedzialności oraz o dokumentowaniu czasu pracy tegoż personelu.
Pamiętać należy o ograniczeniach w tym zakresie, np. według DVS 1711 „podzlecanie nadzoru spawalniczego nie jest dopuszczone dla produkcji konstrukcji klasy EXC4; jedna osoba nadzoru spawalniczego może być uznana maksymalnie dla dwóch producentów; wymagane jest dokumentowanie czasu pracy podzlecanego nadzoru spawalniczego; zakres prac spawalniczych nie zakłada stałej obecności personelu nadzoru”.
Organizacja korzystająca z podzlecania nadzoru musi zapoznać się z wymaganiami jednostki certyfikującej w tym zakresie.
Ważne:
W procesie certyfikacji Zakładowej kontroli produkcji wg. wymagań PN-EN 1090-1 spełnienie wymagań dotyczących personelu nadzoru spawalniczego jest przez audytorów obligatoryjnie sprawdzane.
Autor: Jerzy Kozłowski