Zestaw standardów dla Podstawowej Opieki Zdrowotnej jest nakierowany na twórcze kształtowanie rozwiązań, a także na dokonywanie pomiaru i analiz własnej działalności medycznej. Pierwsza publikacja Programu Akredytacji POZ powstała w 2004 r. Program miał na celu podniesienie jakości świadczeń w podstawowej opiece zdrowotnej, standaryzację zasad prowadzenia praktyki i postępowania z pacjentem oraz wyróżnienie ”dobrych praktyk” podstawowej opieki zdrowotnej.
Druga publikacja standardów powstała w 2011 r . Na podstawie z art. 2 ust. 5 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o akredytacji w ochronie zdrowia (Dz. U. z 2009 r. Nr 52, poz. 418 i Nr 76, poz. 641) ogłoszono standardy akredytacyjne w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych oraz funkcjonowania podstawowej opieki zdrowotnej, zatwierdzone przez Ministra Zdrowia w dniu 7 kwietnia 2011 r. Standardy zawierają się w 8 działach, które posiadają 115 ocenianych standardów akredytacyjnych. Znowelizowane standardy promują sprawną organizację, respektowanie oczekiwań i opinii pacjenta oraz refleksję kadry zarządzającej nad własnym sposobem postępowania i jego doskonaleniem.
- Wszechstronność Opieki (WO) to pierwszy dział standardów dla POZ zawiera 17 standardów punktowanych. W dziale tym określono adekwatnie do jego nazwy – zasady zachowania ciągłości opieki. Standard wymaga m.in. precyzyjnego przekazania pacjenta do innego świadczeniodawcy tak, aby zachować istotne informacje do skutecznej i bezpiecznej opieki. Ponadto kierownictwo jednostki powinno mieć wiedzę do jakich innych świadczeniodawców kieruje swoich pacjentów, z jaką częstotliwością oraz z jakie są powody skierowań. Analiza skierowań wystawianych do szpitala pod względem ich ilości, jak i ich odmów ma dać kadrze zarządzającej informacje do wdrożenia działań korygujących i zapobiegawczych. Standardy określone w dziale WO (Wszechstronność Opieki) wymagają od wdrażającego standardy ujednolicenia zasad organizacji lekarskich wizyt domowych, analizy zasadności wezwań i odmów oraz zapewnienia pielęgniarskiej i położniczej opieki środowiskowej, a co za tym idzie ujednolicenia wspólnej dokumentacji pacjenta. Pacjenci dzięki wdrożeniu standardu tego działu mają jasno określone zasady uzyskiwania informacji telefonicznej, w tym telefonii internetowej. Jednostka określa godziny zgłoszeń telefonicznych, a osoba odbierająca zgłoszenie jest przeszkolona aby trafnie selekcjonować problemy zgłaszane przez pacjentów. W zależności od problemu osoba odbierająca zgłoszenie określa sytuacje pilne. Rozmowy z pacjentem winny być rejestrowane i odnotowane w dokumentacji pacjenta. Dział WO uwzględnia również standardy związane z realizacją programów opieki dyspanseryjnej, programów edukacyjnych, programów badań profilaktyki pierwotnej i programy szczepień ochronnych. Jednostka w ramach opieki okołoporodowej opracowuje harmonogram kontroli kobiet ciężarnych oraz plan opieki okołoporodowej wraz z planem opieki nad matka i dzieckiem. WO zawiera standard związany z zapewnieniem opieki terminalnej. Zespół lekarsko-pielęgniarski powinien znać zasady opieki nad pacjentem
w stanie terminalnym aby skutecznie łagodzić dolegliwości bólowe. Standardem niezbędnym w dziale WO jest jasno określona zasada zgłaszania przypadków szczególnych do instytucji zewnętrznych w sytuacji; obrażeń ciała chorego w wyniku podejrzenia przemocy lub zaniedbań w rodzinie, stwierdzenia ran postrzałowych, pokąsania przez zwierzynę, podejrzenia chorób zakaźnych. - Drugi dział standardów nazwanych jako Prawa Pacjenta zawiera prawa pacjenta jakie zostały określone w Ustawie z dnia 6 listopad 2008 o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. 2009 nr 52 poz. 417).
- Dział Poprawa Jakości, standardy tej grupy określają prowadzone działania na rzecz poprawy jakości udzielanych świadczeń i tak m.in. należy wyznaczyć osobę lub zespół do realizacji programu poprawy jakości i przeprowadzać badania, analizy i wyciągać wnioski do doskonalenia z zakresu kontroli dokumentacji medycznej, okresowej oceny personelu, okresowej oceny działalności jednostki, przeprowadzanych badań opinii podopiecznych.
- Procedury niezbędne do wdrożenia warunkujące efektywność postępowania w stanach zagrożenia życia zostały przywołane w kolejnym dziale Bezpieczeństwo Opieki (BO). Dział ten wymaga opracowania jednolitych zasad postępowania w formie algorytmów, schematów, ilustracji w przypadkach zagrażających życiu: niedrożność dróg oddechowych, bezdech, zatrzymanie krążenia, utrata przytomności, wstrząs, krwotok. Oprócz standardowego postępowania w w/w przypadkach w dziale BO zawarte są wymagania do określenia postępowania z produktami leczniczymi. Standardy wymagają określenia, wdrożenia i znajomości zasad bezpiecznego przechowywania produktów leczniczych zgodnie z ich przeznaczeniem, nadzorowania przechowywania, dostępności i postępowania w przypadku wstrzymania lub wycofania produktu leczniczego. Ważnym elementem w dziale BO są również standardy, które wymagają określenia epidemiologicznych zasad postępowania z odpadami, utrzymaniem warunków higieniczno-sanitarnych oraz myciem, dezynfekcją i sterylizacją wyrobów medycznych.
- W standardach dla Podstawowej Opieki Zdrowotnej określono również dział poświęcony współpracownikom podmiotu leczniczego pod nazwą Zespół Współpracowników (ZW). Standardy tego działu obligują jednostkę, która przystąpiła do procesu uzyskania certyfikatu podmiotu akredytowanego przez CMJ, do określenia obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności członków zespołu oraz zasad ich współdziałania. Zgodnie z zasadami świadczenia usług medycznych na wysokim poziomie i aktualną wiedzą medyczną standardy wymagają opracowania i wdrożenia planu stałego podnoszenia kwalifikacji personelu. W szkoleniach powinien uczestniczyć zespól lekarski i pozostały personel zespołu, a potwierdzeniem odbycia szkolenia jest adnotacja w aktach osobowych.
- Bardzo obszerny jest dział standardów poświęcony dokumentacji medycznej (DM).
26 punktowanych standardów, których spełnienie określone zostało w Obwieszczeniu Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2013 w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz.U. poz 117). Standard wymaga przygotowania instrukcji wraz z wzorami obowiązujących w jednostce dokumentów. Dział DM wymaga określenia zasad dostępności dokumentacji medycznej dla personelu medycznego, zabezpieczenia przed ich utratą, zniszczeniem, sfałszowaniem i dostępem osób nieupoważnionych. Ponadto standardy tego działu wymagają przestrzegania powszechnie obowiązujących zasad prowadzenia dokumentacji medycznej. Przygotowując jednostkę do wizytacji z Centrum Monitorowania Jakości od samego początku należy egzekwować od personelu przestrzegania zasady prawidłowego uzupełniania dokumentacji medycznej. - Dział dotyczący organizacji podmiotu leczniczego to kolejna grupa standardów zawierająca się w dziale Organizacja Jednostki. Standardy wymagają określenia misji, celów strategicznych. Strategia działania powinna uwzględniać potrzeby populacji. Strategia powinna być na bieżąco aktualizowana. Standardy określone w dziale Organizacja Jednostki (OJ) wymagają prowadzenia analiz problemów zdrowotnych swoich podopiecznych w sferze biologicznej (choroby układu krążenia, cukrzyca, otyłość, nowotwory i inne ) ale i również w sferze psychicznej (patologia rodzin, samotność, bieda i inne ). Ważnym aspektem do określenia problemów zdrowotnych są analizy czynników ryzyka jakie występują u podopiecznych : czynniki zewnętrzne (stres, bezrobocie, brak higieny); wewnętrzne (hiperglikemia, hipercholesterolemia czy próchnica zębów); czynniki demograficzne i czynniki epidemiologiczne. Standardy w dziale (OJ) wymagają określenia organizacji pracy, harmonogramu pracy, terminarzu wizyt, efektywnego systemu rejestracji telefonicznej, jak również określenia głównych partnerów zewnętrznych.
- Infrastruktura to ostatni dział standardów dla POZ zawieraący wymagania dotyczące pomieszczeń, sprzętu medycznego jego konserwacji i przeglądów, postępowania w sytuacjach zagrożenia jak awarii w dostawach wody, pożaru, katastrofy budowlanej.
Na liście podmiotów podstawowej opieki zdrowotnej, które posiadają aktualny certyfikat akredytacji jest 14 jednostek na dzień 20.09.2014r.
Zestaw standardów akredytacyjnych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych oraz funkcjonowania stacjonarnych jednostek leczenia uzależnień został wydany w lipcu 2013 jako załącznik do obwieszczenia Ministra Zdrowia z dnia 4 lipca 2013 (Dz.Urz.Min.Zdrow.poz.28).
Standardy punktowane w liczbie 106 zostały zawarte w 11 działach.
Brak jest placówek leczenia uzależnień, które otrzymały by certyfikat akredytacyjny.
Autor: Adriana Pawlas