Pierwsze normy dotyczące jakości powstały na początku lat pięćdziesiątych dwudziestego wieku. Były to branżowe normy wojskowe. Wielki krok w kierunku współczesnej normalizacji w zakresie jakości został poczyniony na początku lat siedemdziesiątych, kiedy to wydano dwie pierwsze wielobranżowe normy jakościowe:
BS 4891 – Wielka Brytania
CSA-Z299 – Kanada
W 1977 roku Niemiecka Jednostka Normalizacyjna (DIN) złożyła wniosek do Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej (ISO) o ujednolicenie norm krajowych i wydanie normy międzynarodowej w zakresie zapewnienie jakości. W 1980 roku ISO powołało komitet ds. zarządzania jakością i zapewnienia jakości.
W 1985 roku została wydany pierwszy projekt norm ISO 9000 oraz norma ISO 8402 zawierająca terminologię. Były to normy które znalazły swoje zastosowanie tylko w przemyśle. Ze względu na ich konstrukcję nie można ich było w sposób praktyczny zastosować w firmie usługowej. Ich pierwsze zastosowania miało miejsce w:
przemyśle lotniczym,
przemyśle kosmicznym ,
wojsku,
energetyce jądrowej.
Rok 1987 był rokiem, w którym wydano pierwszą oficjalną serię norm ISO 9000 składającą się z sześciu norm:
- ISO 9000 – wytyczne
- ISO 9001 – system zarządzania jakością, wymagania obowiązkowe
- ISO 9002 – system zarządzania jakością, wymagania obowiązkowe z wyłączeniami
- ISO 9003 – system zarządzania jakością, wymagania obowiązkowe z wyłączeniami
- ISO 9004 – doskonalenie systemu zarządzania jakością
- ISO 8402 – terminologia
- Uzupełnieniem tych norm były normy serii 10000 zawierające:
- wytyczne dotyczące audytów
- przewodnik po dokumentacji systemowej
Praktycznie normy te mogły znaleźć zastosowanie tylko w przemyśle. Były skomplikowane, bardzo rozbudowane, drobiazgowe i wymagały obszernej dokumentacji. Często w praktyce powodowały biurokratyzację przedsiębiorstwa.
W roku 1994 nastąpiła pierwsza nowelizacja serii ISO 9000. Był to niewielki krok w kierunku współczesnej wersji serii norm. Większość wymagań, jakie musiały zostać spełnione w firmie wdrażającej system według normy ISO 9001:1994 musiała być udokumentowana. Wymagania dotyczące systemu zarządzania jakością zawarte były w 20-tu rozdziałach. W roku 2000 nastąpił przełom. Została wydana seria norm ISO 9000 określana jako Wizja 2000. Zasadniczo różniła się od swoich poprzedników. Jej wymagania stosujemy do dnia dzisiejszego.
Seria ISO 9000:2000 składa się z trzech norm:
ISO 9000 – System Zarządzania Jakością Podstawy i terminologia (dotychczas ISO 9000 i 8402)
ISO 9001 – System Zarządzania Jakością Wymagania – (dotychczas ISO 9001, 2, 3)
ISO 9004 – System Zarządzania Jakością Wytyczne doskonalenia funkcjonowania
W roku 2005 została znowelizowana norma ISO 9000:2000. Została zastąpiona normą ISO 9000:2005, nie była to jednak rewolucyjna nowelizacja, dotyczy ona terminologii.
Certyfikacja do 2009 roku była przeprowadzana na normę ISO 9001:2000, której polskie oznaczenie to: PN-EN ISO 9001:2001. Natomiast obecnie certyfikuje się system zarządzania jakością na zgodność ze zuaktualizowaną normą ISO 9001-2008 (polskie oznaczenie PN-EN ISO 9001:2009).
W oparciu o zastosowane w serii norm ISO 9000, podejście procesowe oparte na cyklu PDCA jest obecnie tworzona nowa generacja norm z branży jakości, ochrony środowiska, bezpieczeństwa i higieny pracy, zarządzania ryzykiem, oraz inne.
autor: Mariusz Mazur