Trzymając się przedstawionego w poprzedniej publikacji schematu przeprowadzania oceny ryzyka dla maszyn warto zwrócić uwagę na następujące elementy każdego z etapów:
- Określenie funkcji maszyny
Ocenę ryzyka rozpoczynamy od określenia funkcji maszyny uwzględniając:
– zastosowanie maszyny zgodne z przeznaczeniem – specyfikacja maszyny, przewidywane zastosowanie itp.
– ograniczenia dotyczące maszyny – warunki, w których może pracować, aby nie stwarzać zagrożeń, wydajność, maksymalne obciążenie itp.
– możliwe do przewidzenia niewłaściwe użycie – co może się zdarzyć, gdy nastąpi utrata kontroli nad maszyną przez operatora, gdy wystąpi odruchowe działanie ludzi w przypadku nieprawidłowego działania, awarii lub uszkodzenia podczas używania maszyny lub nieprawidłowe zachowanie z powodu braku koncentracji lub nieuwagi.
- Identyfikacja zagrożeń
Gdy już określimy funkcje maszyny to kolejnym krokiem jest identyfikacja zagrożeń, które maszyna może powodować. Jest to najważniejszy z elementów podczas oceny ryzyka, dlatego warto przeanalizować każde możliwe zagrożenie z uwzględnieniem takich zagrożeń jak:
– mechaniczne,
– elektryczne,
– termiczne,
– powodowane hałasem,
– powodowane drganiami,
– powodowane promieniowaniem,
– powodowane przez materiały i substancje występujące w samej maszynie jak również w jej najbliższej okolicy.
– powstałe na skutek ominięcia zasad ergonomii podczas planowania i konstruowania maszyny,
– powstałe na skutek poślizgnięcia, potknięcia lub upadku,
– jak również te, które mogą powstać z połączenia w w. zagrożeń.
Istotne jest, aby zagrożenia zostały przeanalizowane we wszystkich okresach użytkowania maszyny, od montażu do utylizacji.
- Szacowanie ryzyka
Gdy już wszystkie zagrożenia zostaną zidentyfikowane należy oszacować ryzyko z wykorzystaniem następującej zależności:
RYZYKO = stopień szkodliwości zidentyfikowanego wcześniej ryzyka
x prawdopodobieństwo wystąpienia ryzyka
gdzie w pierwszym przypadku 1 odpowiada minimalnemu uszkodzeniu ciała (np. otarcie), a maksymalna przyjęta wartość oznacza śmierć a w drugim 1 odpowiada ryzyku o zerowym prawdopodobieństwie, a maksymalna wartość oznacza ryzyko o pewności wystąpienia 100%.
- Ocena ryzyka
Podczas oceny ryzyka na podstawie wyników oszacowanego wcześniej ryzyka ustala się, czy konieczne jest zastosowanie środków ochronnych w samej maszynie lub dla operatora i kiedy uzyska się wymagane zmniejszenie ryzyka.
- Opracowanie dokumentacji
Dokumentacja oceny ryzyka musi zawierać:
– dane dotyczące maszyny, takie jak specyfikacje, itp.,
– ważne założenia, które zostały dokonane, takie jak maksymalne obciążenie, wytrzymałości, wszelkie znane współczynniki bezpieczeństwa,
– wszystkie zidentyfikowane zagrożenia,
– opis zastosowanych środków ochronnych,
– opis działań związanych ze zmniejszeniem ryzyka, możliwych do zrealizowania z pomocą tych środków ochronnych,
– wszelkie informacje o ryzyku resztkowym mającym jeszcze związek z maszyną.
– wszystkie dokumenty opracowane podczas oceny ryzyka.
Dyrektywa maszynowa MAD 2006/42/WE nie wymaga przekazywania dokumentacji dotyczącej oceny ryzyka wraz z maszyną, ale musi ona być przechowywana u producenta, jako element pełnej dokumentacji maszyny potwierdzającej spełnienie przez nią wymagań zasadniczych bezpieczeństwa.
PK