System zarządzania jakością w Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej – wybrane aspekty

1. Wstęp

Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej (NZOZ), w którym funkcjonuje prezentowany System Zarządzania Jakością jest jednostką organizacyjną w formie Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. NZOZ zatrudnia 35 osób- dyrektor, lekarze, pielęgniarki, fizjo-terapeuci, obsługa.

Ośrodek zajmuje się organizacją turnusów rehabilitacyjno-leczniczych dla Pacjentów komercyjnych, jak i dla tych, którym pobyt refunduje Narodowy Fundusz Zdrowia. Kuracjuszom prócz leczniczych zabiegów oferowana jest także wyspecjalizowana opieka lekarzy i pielęgniarek, zabiegi fizjoterapeutyczne oraz możliwość przeprowadzenia badań diagnostycznych. Turnusy zawierają w swojej ofercie nie tylko rehabilitację, ale także promocję zdrowia, profilaktykę, rekreację i odpoczynek. Adresatami usług są zarówno dorośli, jak i dzieci.

Certyfikowany System Zarządzania Jakością (SZJ) obejmuje wszystkie procesy mające miejsce w ramach NZOZ. Wdrożenie SZJ w Ośrodku wynikało z potrzeby nadzoru nad realizowanymi usługami, jak również w celu, jakim jest stałe doskonalenie obsługi Kura-cjusza. Klientami kluczowymi dla Ośrodka są pacjenci krajowi. System został wdrożony w 2004 roku.

2. Audit wewnętrzny jedną z metod oceny SZJ

Audit wewnętrzny jest obok przeglądu zarządzania jedną z dwóch metod oceny Systemu Zarządzania Jakością funkcjonującego w organizacji. Jego celem jest identyfikowanie i eliminowanie zagrożeń i błędów, a także sprawdzanie, czy jego obecny stan umożliwia spełnianie oczekiwań klientów i organizacji (lit. 1,2). Ponadto według definicji zawartej w normie ISO 9000 audit to „systematyczny, niezależny i udokumentowany proces uzyskiwania dowodów z auditu oraz jego obiektywnej oceny w celu określenia stopnia spełnienia kryteriów auditu”. Dowodami z auditu są wszelkie zapisy, informacje i fakty, które są istotne w świetle kryteriów auditu i możliwe do zweryfikowania. Natomiast pod pojęciem kryteria auditu rozumiemy procedury, wymagania i polityki stosowane jako odniesienie . Biorąc pod uwagę przedmiot auditu wyróżnia się audit systemu, procesu i wyrobu. Warto zaznaczyć, że o skuteczności auditu przesądzają kompetencje auditorów. Wszelkie błędy mogą skutkować ograniczeniem pozytywnych następstw tego procesu.

Procedura auditu wewnętrznego obejmuje (lit.4,5):
przygotowanie i zatwierdzenie planu auditów,
wyznaczenie zespołu auditującego i auditora wiodącego,
przygotowanie auditu (analiza dokumentów, opracowanie planu auditu, przygotowanie pytań kontrolnych),
przeprowadzenie auditu.

3. Wybrane elementy Systemu Zarządzania Jakością w NZOZ

3.1. Polityka Jakości

Zgodnie z Polityką Jakości przyjętą przez Najwyższe Kierownictwo nadrzędnym celem Ośrodka jest dostarczenie Pacjentowi wysokiej jakości usług w zakresie leczenia, rehabilitacji, profilaktyki, promocji oraz ochrony zdrowia ze szczególnym uwzględnieniem leczenia schorzeń układu oddechowego. Polityka Jakości nie jest jedynie dokumentem, ale żywym narzędziem do codziennej pracy na wszystkich stanowiskach.

Zobacz podobne  Nowa norma ISO/IEC 27001:2022

3.2. Schemat organizacyjny NZOZ

Schemat organizacyjny przedstawiony na rys. 1 zawiera działy oraz stanowiska Ośrodka. Został on przywołany w celu przybliżenia struktur NZOZ.

schemat organizacyjny NZOZ - ISO 9000

3.3. Mapa Procesów

Mapa procesów zamieszczona w Księdze Jakości NZOZ obrazuje podział procesów mających miejsce w Ośrodku oraz ich przynależność do zarządzania (P1), procesów głównych (P2) lub wspomagających (P3). Procesy wydzielone przez wdrażających system zawiera tabela 1.

Tab. 1. Procesy wydzielone w NZOZ (Źródło: opracowanie własne.)

P1Procesy zarządzaniaP2Procesy główneP3Procesy wspomagające
P1-1Zarządzanie zasobami ludzkimiP2-1Plan przebiegu pozyskiwania KuracjuszaP3-1Nadzorowanie infrastruktury
P1-2Przegląd zarządzaniaP2-2Plan przebiegu realizacji usług rehabilitacyjno-leczniczychP3-2Nadzorowanie środowiska pracy
P1-3Działania korygujące i zapobiegawczeP3-3Zakupy
P1-4Audit wewnętrznyP3-4Plan przebiegu procesu usługi dodatkowe
P1-5Nadzór nad dokumentacją
P1-6Nadzór nad zapisami

3.4. Audity wewnętrzne w NZOZ

Przedmiotem procedury P1-4 dotyczącej auditu wewnętrznego są zasady i tryb postępowania przy przeprowadzaniu auditów wewnętrznych. Swoim zakresem obejmuje ona wszystkie komórki organizacyjne NZOZ. Postępowanie rozpoczyna opracowanie przez Pełnomocnika ds. SZJ rocznego programu auditu (audit systemu- 1 na rok, audit procesów- 1 na rok, audit Pełnomocnika ds. SZJ- 1 na rok). Program auditów tworzony jest w styczniu każdego roku w porozumieniu z kierownikami audytowanych komórek, a zatwierdzany przez Dyrektora. Następnie program auditów przedstawiany jest wszystkim zainteresowanym stronom. Pod odbytym audicie auditor wiodący pisze uzupełnia raport z auditu.

Przed auditem kierownik komórki organizacyjnej zobowiązany jest:
udostępnić konieczne informacje i dokumenty,
uczestniczyć w audicie,
zapewnić podejmowanie działań niezbędnych do eliminowania stwierdzonych niezgodności.

Dokumentacja z przeprowadzonych auditów wewnętrznych obejmuje raporty, listy pytań, raporty niezgodności, informacje dotyczące korygowania niezgodności. Zapisy te są przechowywane oraz są dowodem na funkcjonowanie w Ośrodku SZJ.
Elementy formularza raportu niezgodności funkcjonującego w Ośrodku zawarte są w tab. 2.

Tab. 2. Elementy formularza raportu niezgodności funkcjonującego w Ośrodku (Źródło: opracowanie własne.)

Raport niezgodności
AuditorTemat
Opis niezgodności/zagrożenia
Dowód niezgodności/zagrożenia
Niezgodność dotyczy: rozdziału normy, procesu w dokumentacji, inne
PełnomocnikWnioski
Skutki niezgodności/zagrożenia i ocena potrzeby podjęcia działań
Zalecenia: działania zapobiegawcze, działania korygujące, korekta, inne
AuditowanyProgram działań korygujących/zapobiegawczych
Przyczyny powstania niezgodności/zagrożenia
Plan i sposoby usunięcia przyczyny niezgodności/zagrożenia
Działania doraźne
Działania długoterminowe
Auditowany / Osoba wyznaczonaPotwierdzenie wdrożenia działań korygujących/zapobiegawczych
PełnomocnikSprawdzenie skuteczności działań korygujących/zapobiegawczych
Zobacz podobne  Jak uzyskać certyfikat ISO 9001:2015?

Do każdego auditu przygotowywana jest lista pytań kontrolnych. Tab. 3 przedstawia przykładowe pytania z listy pytań kontrolnych sporządzonej dla Działu Obsługi Kuracjusza. Auditor wewnętrzny podczas auditu pytania te zadaje audytowanemu. Po przeprowadzonym audicie na podstawie odpowiedzi na te i inne pytania sporządza on raport z auditu lub raport niezgodności jeśli takowa została wykryta.

Tab. 3. Listy pytań kontrolnych sporządzona dla Działu Obsługi Kuracjusza (Źródło: opracowanie własne.)

Postanowienia ogólneCzy pracownikom działu znana jest Polityka Jakości i Cele Jakości na rok 2010/2011?
Nadzór nad dokumentacjąCzy znane jest pracownikom działu nadzorowanie, dystrybucja, przechowywanie i archiwizacja dokumentacji pacjenta korzystającego z zabiegów, badań lub poradni? Jak to się odbywa?
Komunikacja wewnętrznaCzy pracownicy mają możliwość zgłaszania swoich uwag, propozycji i problemów podczas narad lub bezpośrednio Dyrektorowi?
Komunikowanie się z KlientemCzy pracownicy mają ustalona komunikację w odniesieniu do informacji o procedurach i ich przebiegu, sposobie nadzorowania i odstępstwach od nich?
Zadowolenie klientaCzy pracownicy działu komunikują informację zwrotną od klienta w stosunku do spełnienia jego wymagań i oczekiwań dotyczących usług rehabilitacyjno-leczniczych?

3.5. Niezgodności wykryte po audicie (2011r.)

Podczas ostatniego auditu, jaki został przeprowadzony wykryto niezgodności i błędy, które zawarte są w tab. 4.

Tab. 4. Niezgodności i błędy wykryte podczas ostatniego auditu (Źródło: opracowanie własne.)

NiezgodnośćKogo dotyczy?
Brak dostatecznego monitorowania proce-sów i celów jakościPełnomocnik ds. SZJ
Brak nadzoru nad nośnikami elektronicz-nymi dokumentacji SZJPełnomocnik ds. SZJ
Brak parafowania przy pieczątce „wpłynęło”Kierownik Działu Obsługi Kuracjusza
Brak aktualnej ulotki informacyjnejKierownik Działu Obsługi Kuracjusza
Weryfikacja wpływów do kasy fiskalnej
Brak instrukcji dotyczących pobierania ma-teriału do badań (krew, mocz)p.o. Kierownika Sekcji Pielęgnia-rek
Brak nadzoru czystości toaletp.o. Kierownika Sekcji Pielęgnia-rek
Brak informacji- naklejek na drzwiach w gabinetach laseroterapii i magnetoterapii o promieniowaniuGłówny Fizjoterapeuta
Niewystarczająca liczba personelu (fizjote-rapeutów i pielęgniarek) podczas zmianGłówny Fizjoterapeuta

Po przeprowadzonym audicie, według ustalonych procedur, zostały podjęte odpowiednie działania, aby usunąć wykryte błędy i niezgodności.

Zobacz podobne  Co to jest ISO 9001?

W związku ze zbyt małą liczbą fizjoterapeutów i pielęgniarek obecnych podczas każdej ze zmian zatrudnione zostały dodatkowe osoby na umowę zlecenie. Uzupełnione zostały też braki informacji na temat narażenia na promieniowanie w poszczególnych gabinetach. Na drzwiach wejściowych tych pomieszczeń zamieszczone zastały odpowiednie naklejki.

Brak aktualnej ulotki informującej o stale rozszerzającej się ofercie NZOZ jest poważnym niedopatrzeniem z marketingowego punktu widzenia. Po audicie wyznaczona została osoba, która zaktualizowała obowiązującą obecnie ulotkę. Drugą z niezgodności wykrytą w tym dziale był brak parafowania przy pieczątce „wpłynęło”. Wszyscy pracownicy Działu Kuracjusza zostali pouczeni o konieczności stawiania parafek przy przybijanej pieczątce.

Poważną niezgodnością, z punktu widzenia regulacji prawnych w zakresie prawa medycznego, był odnotowany brak instrukcji postępowania podczas poboru materiału do badań (krew i mocz). Po wykryciu niezgodności p.o. Kierownika Sekcji Pielęgniarek została zobowiązana do napisania w/w instrukcji postępowania, które dołączone zostały do procedury P2-2. Podobnie rzecz się miała z brakiem nadzoru czystości toalet.

4. Podsumowanie

System Zarządzania Jakością wynika z potrzeby nadzoru nad realizowanymi procesami, jak i w celu stałego doskonalenia obsługi Kuracjuszy. Nacisk kładzie się na bezpieczeństwo i skuteczność metod leczniczo- rehabilitacyjnych i wysoką jakość usług. Audit wewnętrzny jest nie tylko jednym z wymagań stawianym przez normę ISO 9001, ale również jedną z metod doskonalenia Systemu Zarządzania Jakością, co widać na przywołanym przykładzie opisanego wyżej Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej.

Przez wszystkie lata funkcjonowania w Ośrodku Systemu Zarządzania Jakością zgodnego z normą ISO 9001 system ten był doskonalony m.in. dzięki regularnie przeprowadzanym auditom wewnętrznym. Wykryte podczas nich niezgodności, błędy, czy braki były zgodnie z przyjętą procedurą postępowania niwelowane, a poszczególne obszary SZJ doskonalone.
Doskonalenie to dotyczyło wszystkich jednostek organizacyjnych Ośrodka. Można tutaj wymienić kwestie od poważnych, po można byłoby powiedzieć błahe, odpowiednio brak wystarczającej liczby personelu opiekującego się Kuracjuszami i brak parafowania przy pieczątce „wpłynęło”.

 

Literatura:
1. Hamrol A., Zarządzanie Jakością z przykładami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
2. PN-EN ISO 19011:2003 Wytyczne dotyczące auditowania systemów zarządza-nia jakością lub zarządzania środowiskowego.
3. Wybrane koncepcje i systemy zarządzania jakością, pod red. T. Sikory, Wy-dawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2010.

 

Autor: Katarzyna Kaczmarczyk

Scroll to Top